Określ, jaki problem podejmuje Umberto Eco w podanym tekście. Zajmij stanowisko wobec rozwiązania przyjętego

przez autora, odwołując się do tego tekstu oraz innych tekstów kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 słów.

Umberto Eco

Historia piękna

 

Najbardziej znaczącym ruchem literackim i artystycznym wypływającym z dekadentyzmu

był symbolizm, którego poetyka narzuciła pewną wizję sztuki zarazem i świata. U jego

początków umieszcza się dzieło Charles’a Baudelaire’a¹. Poeta krąży po mieście

przemysłowym, handlowym i zmechanizowanym, w którym nikt nie należy do samego siebie,

a każdy zwrot do świata wewnętrznego wydaje się skazany na niepowodzenie: dzienniki

prasowe […] spłaszczają jednostkowe doświadczenie w ogólnikowych schematach;

triumfująca właśnie fotografia w okrutny sposób unieruchamia rzeczywistość, utrwala ludzkie

oblicze w osłupiałym spojrzeniu w obiektyw, odbiera danemu przedstawieniu wszelką aurę

nieuchwytności, zabija – zgodnie z sądem wielu współczesnych – możliwość wyobraźni.

Jak stworzyć na nowo szansę głębszego i prawdziwszego, intensywniejszego i bardziej

tajemniczego doświadczenia?

Esej Edgara Allana Poego² Zasady poezji ujmował teoretycznie piękno jako rzeczywistość,

która zawsze jest gdzieś poza nami, poza naszymi wysiłkami, ażeby je unieruchomić.

I właśnie na tle owego platonizmu³ piękna zarysowuje się idea pewnego świata sekretnego,

świata tajemniczych analogii, który ukrywa zazwyczaj tak zwana naturalna rzeczywistość,

a który objawia się jedynie spojrzeniu poety. Jak mówi sławny sonet Baudelaire’a,

Correspondences⁴, natura jest jak świątynia, której żywe kolumny pozwalają niekiedy ulecieć

zmieszanym słowom: natura jest lasem symboli. Barwy i dźwięki, obrazy i rzeczy odwołują

się do siebie wzajemnie, objawiając nam swoje pokrewieństwa i tajemnicze współbrzmienia.

Poeta staje się szyfrantem owego sekretnego języka wszechświata, piękno jest ukrytą

prawdą, którą wydobywa on na światło. Rozumiemy teraz, dlaczego, jeśli wszystko posiada

moc objawiania, należy intensyfikować swoje doświadczenie w owych obszarach, gdzie

zawsze jawiło się jako tabu […]; ów rodzaj magicznej tożsamości pomiędzy człowiekiem

i światem otwiera nas na pewne uniwersum, znajdujące się poza wszechświatem rzeczy

rzeczywistych, odsłania nam rodzaj sekretnej duszy rzeczy lub – jeszcze lepiej – działanie

poety za sprawą poezji nadaje rzeczom walory, jakich wcześniej nie miały.

Jeśli piękno wydobyte zostaje z tkanki zwyczajnych zdarzeń (czy ukrywają je one, czy

odwołują się do piękna, które jest gdzieś poza nimi), problem polega na uczynieniu z języka

doskonałego środka aluzyjności.

 

Historia piękna, red. Umberto Eco, przeł. Agnieszka Kuciak, Poznań 2008.

 

¹ Charles Baudelaire (1821–1867) – francuski poeta i krytyk literacki.

² Edgar Allan Poe (1809–1849) – amerykański poeta, nowelista, krytyk literacki epoki romantyzmu.

³ Platonizm – tu: idealistyczny system filozoficzny Platona, głoszący teorię idei jako doskonałych prototypów rzeczy będących

ich niedoskonałym odwzorowaniem.

⁴ Correspondences – sonet Charles’a Baudelaire’a znany pod polskim tytułem Oddźwięki w tłumaczeniu Antoniego Langego.