Przeczytaj fragment Mitologii Jana Parandowskiego oraz Tren X Jana Kochanowskiego.

Tekst 1.

Jan Parandowski
Mitologia

W poszarpanej szacie, z rozwiązanymi włosami, pełnymi prochu i popiołu, idzie […]
Demeter. […] Przymglone oczy, w których już łez nie ma, wloką się z przedmiotu na
przedmiot, zawiedzione i bezradne. Matka szuka zaginionej córki.

Oto zostawiła ją na łące, nad brzegiem Oceanu, bawiącą się z nimfami. Odchodząc,
zabroniła jej zbierać narcyzów, kwiatów zwodniczych, poświęconych bóstwom podziemnym.
[…]

Persefona obejrzała się wokoło, czy jej nikt nie widzi, i prędko zerwała kwiat. Upiła się
jego zapachem, oczy jej zaszły mgłą i ciemność ogarnęła duszę. Wtedy rozwarła się ziemia
i Hades, bóg piekieł, porwał Persefonę na wozie zaprzężonym w czarne rumaki. Gdy się
ocknęła, wołała, krzyczała. Żaden bóg nie słyszał jej głosu, żadna z nimf, z którymi bawiła się
na łące, nie nadbiegła z pomocą. […]

Na próżno matka pytała o nią każdego przechodnia. Ani bóg, ani człowiek, ani ptak
żaden nie podał jej wieści o córce.

 

Jan Parandowski, Mitologia, Warszawa 1979.

 

Tekst 2.

Jan Kochanowski
Tren X

Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi sie podziała?
W którą stronę, w którąś sie krainę udała?
Czyś ty nad wszystki nieba wysoko wzniesiona
I tam w liczbę aniołków małych policzona?
Czyliś do raju wzięta? Czyliś na szcześliwe
Wyspy¹ zaprowadzona? Czy cię przez teskliwe
Charon jeziora² wiezie i napawa zdrojem
Niepomnym, że ty nie wiesz nic o płaczu mojem?
Czy, człowieka zrzuciwszy³ i myśli dziewicze,
Wzięłaś na się postawę⁴ i piórka słowicze?
Czyli sie w czyścu czyścisz, jesli z strony ciała
Jakakolwiek zmazeczka na tobie została?
Czyś po śmierci tam poszła, kędyś pierwej była,
Niżeś sie na mą ciężką żałość urodziła?
Gdzieśkolwiek jest, jesliś jest, lituj mej żałości.
A nie możesz li w onej dawnej swej całości⁵,
Pociesz mię, jako możesz, a staw sie przede mną
Lubo snem, lubo cieniem, lub marą nikczemną⁶.

Jan Kochanowski, Tren X, [w:] tegoż, Treny, Wrocław 2019.

¹ Na szcześliwe wyspy – mityczne wyspy, na których panowała wieczna radość.
² Teskliwe […] jeziora – smutne jeziora, właściwie wszelkie wody, bagna i rzeki podziemne.
³ Człowieka zrzuciwszy – pozbywszy się ludzkiej postaci.
⁴ Postawa – tu: postać.
⁵ W onej dawnej swej całości – z duszą i z ciałem.
⁶ Mara nikczemna – złudne widziadło, zjawa.

Czy postawa podmiotu lirycznego w Trenie X Jana Kochanowskiego jest podobna do postawy Demeter? W uzasadnieniu odpowiedzi odwołaj się do Trenu X oraz do zacytowanego fragmentu Mitologii Jana Parandowskiego.