Akademia Liry

Wybierz jeden z poniższych tytułów części Przedwiośnia:

• Szklane domy

• Wiatr od Wschodu.

Wyjaśnij sens wybranego tytułu na podstawie znajomości powieści Stefana Żeromskiego.

Tytuł części:

Wyjaśnienie sensu tytułu części:

Przeczytaj fragment powieści Rok 1984 George’a Orwella.

George Orwell
Rok 1984

– […] Najwięcej, oczywiście, wyrzucamy czasowników i przymiotników, ale setki
rzeczowników też są zupełnie zbędne. Usuwamy nie tylko synonimy, lecz także wyrazy
przeciwstawne. Bo jaką rację bytu mają słowa, których znaczenie jest po prostu
przeciwieństwem innych? Każde słowo zawiera w sobie swoje przeciwieństwo. Weźmy na
przykład przymiotnik „dobry”. Jeśli mamy „dobry”, po co nam taki przymiotnik jak „zły”?
„Bezdobry” wystarczy w zupełności; jest nawet o tyle lepszy, że stanowi dokładne
przeciwieństwo przymiotnika „dobry”, czego nie można powiedzieć o „zły”. A gdy z kolei
chcemy coś wzmocnić, czy ma sens stosowanie mętnych i w sumie bezużytecznych
określeń typu „wspaniały” lub „znakomity”? „Plusdobry” adekwatnie spełnia każdy wymóg,
jeśli natomiast zachodzi potrzeba jeszcze większej emfazy, można użyć „dwaplusdobry”. […]
Z czasem pojęcie dobra i zła ograniczy się do zaledwie sześciu słów, a naprawdę do
jednego.

George Orwell, Rok 1984, przeł. Tomasz Mirkowicz, Warszawa 1988.

Spośród podanych określeń (A–D) wybierz to, które charakteryzuje nowomowę stworzoną w państwie opisanym w powieści Rok 1984 George’a Orwella. Zaznacz właściwą odpowiedź.

A. zwiększanie liczby wyrazów nacechowanych emocjonalnie
B. ograniczanie liczby wyrazów bliskoznacznych
C. stosowanie wyrazów metaforycznych
D. nadużywanie czasowników

Przeczytaj fragment powieści Rok 1984 George’a Orwella.

George Orwell
Rok 1984

– […] Najwięcej, oczywiście, wyrzucamy czasowników i przymiotników, ale setki
rzeczowników też są zupełnie zbędne. Usuwamy nie tylko synonimy, lecz także wyrazy
przeciwstawne. Bo jaką rację bytu mają słowa, których znaczenie jest po prostu
przeciwieństwem innych? Każde słowo zawiera w sobie swoje przeciwieństwo. Weźmy na
przykład przymiotnik „dobry”. Jeśli mamy „dobry”, po co nam taki przymiotnik jak „zły”?
„Bezdobry” wystarczy w zupełności; jest nawet o tyle lepszy, że stanowi dokładne
przeciwieństwo przymiotnika „dobry”, czego nie można powiedzieć o „zły”. A gdy z kolei
chcemy coś wzmocnić, czy ma sens stosowanie mętnych i w sumie bezużytecznych
określeń typu „wspaniały” lub „znakomity”? „Plusdobry” adekwatnie spełnia każdy wymóg,
jeśli natomiast zachodzi potrzeba jeszcze większej emfazy, można użyć „dwaplusdobry”. […]
Z czasem pojęcie dobra i zła ograniczy się do zaledwie sześciu słów, a naprawdę do
jednego.

George Orwell, Rok 1984, przeł. Tomasz Mirkowicz, Warszawa 1988.

Na podstawie powieści Rok 1984 George’a Orwella wyjaśnij, czemu służyło stworzenie nowomowy.

Przeczytaj fragment Tanga Sławomira Mrożka.

Sławomir Mrożek
Tango

AKT III

ARTUR
Czy już rozumiecie, jaki jest wniosek ostateczny? Ach, wy nie rozumiecie, wy, cielesne
stworzenia, zajęte swoimi gruczołami, drżące o nieśmiertelność swoją. Ale ja rozumiem, ja!
Ja jestem waszym odkupicielem, wy, bydło bezmyślne. Ja wznoszę się ponad doczesność,
ja ogarniam was wszystkich, bo ja mam mózg, który wyzwolił się od wnętrzności. Ja!
[…]

STOMIL
Bredzi. Nie zwracajcie na niego uwagi.
[…]

ARTUR
Trzeba tylko być silnym i zdecydowanym. Ja jestem silny. Spójrzcie na mnie, jam jest
koroną waszych marzeń! Wuju, będzie porządek! Ojcze, ty zawsze się buntowałeś, ale twój
bunt prowadził tylko do chaosu, aż sam siebie strawił. A spójrz na mnie! Czy władza nie jest
także buntem? Buntem w formie porządku, buntem góry przeciwko dołom, wyższości
przeciwko niższości? […] Siłą jestem! Znajduję się ponad, wewnątrz i obok wszystkiego.
Dziękujcie mi, ja spełniłem waszą młodość. To dla was! A dla siebie też mam coś
w podarunku: formę, jaką tylko zechcę, nie jedną, ale tysiąc możliwych, mogę stworzyć
i zburzyć, co zechcę. […] Wszystko jest we mnie, tu!

Sławomir Mrożek, Tango, Kraków 1973.

Jaką postawę – typową dla bohatera romantycznego – przejawia Artur w zacytowanym fragmencie Tanga Sławomira Mrożka? W uzasadnieniu odpowiedzi odnieś się zarówno do postawy Artura, jak i do postawy wybranego bohatera dramatu romantycznego.